🩺 “सर्वांसाठी आरोग्यसेवेचा १३ वर्षांचा प्रवास”

महात्मा ज्योतिराव फुले जन आरोग्य योजनेचा १३ वा वर्धापन दिन उत्साहात साजरा

मुंबई | २ जुलै २०२५ –
महत्मा ज्योतिराव फुले जन आरोग्य योजना, म्हणजेच पूर्वीची राजीव गांधी जीवनदायी आरोग्य योजना (RGJAY) म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या या आरोग्य उपक्रमाची सुरुवात २ जुलै २०१२ रोजी झाली होती.
आज या योजनेचा १३ वा वर्धापन दिन मोठ्या उत्साहात साजरा करण्यात आला.
राज्य आरोग्य हमी सोसायटीच्या मुंबई येथील मुख्यालयात पार पडलेल्या कार्यक्रमात योजना क्षेत्रात कार्य करणाऱ्या अधिकाऱ्यांना विशेष अभिनंदन करण्यात आले.

📅 २०१२ पासूनचा योजनाविकास – टप्प्याटप्प्याने प्रगती

▪ २०१२ – पहिला टप्पा सुरूवात:
२ जुलै २०१२ रोजी आरंभ झालेली RGJAY योजना प्रथम राज्यातील ८ जिल्ह्यांत (मुंबई, नाशिक, पुणे, अमरावती, नागपूर, औरंगाबाद, नांदेड आणि शोलापूर) या ठिकाणी लागू करण्यात आली.
योजनेचे उद्घाटन राजीव गांधी जीवनदायी आरोग्य योजना सोसायटीच्या वरळी येथील तिसऱ्या मजल्यावर पार पडले. तत्कालीन अपर मुख्य सचिव जयंतकुमार बांटीया आणि सचिव भूषण गगराणी यांच्या प्रमुख उपस्थितीने या योजनेचा शुभारंभ झाला.

▪ २०१३ – राज्यव्यापी विस्तार:
सप्टेंबर २०१३ पर्यंत योजना संपूर्ण महाराष्ट्रात सर्व जिल्ह्यांत लागू करण्यात आली. रुग्णांना तातडीने मदत मिळावी, या हेतूने कैशलेस उपचार पद्धती लागू करण्यात आली.

▪ २०१७ – नावात बदल:
योजनेचे नाव बदलून “महत्मा ज्योतिराव फुले जन आरोग्य योजना” असे करण्यात आले. नाव बदलाबरोबरच योजनेंतर्गत लाभ घेणाऱ्या प्रक्रियांची व्याप्तीही वाढविण्यात आली.

▪ २०१८ – राष्ट्रीय योजनेस संलग्न:
केंद्र शासनाच्या आयुष्मान भारत – प्रधानमंत्री जन आरोग्य योजना (AB-PMJAY) या राष्ट्रीय आरोग्य योजनेस या योजनेची जोडणी करण्यात आली.
राज्यात दोन्ही योजना एकत्र राबवून नागरिकांना अधिक व्यापक व सुलभ सेवा उपलब्ध करून देण्यास सुरुवात झाली.

▪ २०१९ – रुग्णालये वाढ आणि ग्रामीण विस्तार:
राज्यात ५०० हून अधिक खासगी व शासकीय रुग्णालये योजनेत समाविष्ट होती. शासनाने ग्रामीण भागांतील आरोग्यसेवा पोहोचवण्यासाठी तालुका आणि जिल्हा रुग्णालयांना योजना अंतर्गत आणण्याचे धोरण स्वीकारले.

▪ २०२० – कोविड काळातील योजनेचे योगदान:
कोरोना महामारीत MJPJAY ने हजारो रुग्णांचे प्राण वाचवले. कोविड उपचारासाठी योजना विशेष पॅकेजसह लागू केली गेली.

▪ २०२४ – सार्वत्रिक आरोग्य कव्हरेजचा निर्णय:
२८ जुलै २०२३ रोजी शासनाने सर्व नागरिकांना मोफत उपचार देण्याचा निर्णय घेतला. १ जुलै २०२४ पासून ही योजना “युनिव्हर्सल हेल्थ कव्हरेज” स्वरूपात राबवली जात आहे.

🏥 रुग्णालयांचे जाळे – ग्रामीण भागावर भर

• २०१९ पर्यंत योजनेत ५०० पेक्षा अधिक रुग्णालयांचा सहभाग होता.
• सध्या, संपूर्ण राज्यभरात ६५० हून अधिक शासकीय आणि खासगी रुग्णालये योजनेशी संलग्न आहेत.
• राज्य शासनाचा उद्देश आहे की, प्रत्येक तालुक्यात किमान एक योजना-अंतर्गत उपचारक्षम रुग्णालय उपलब्ध असावे.
• यासाठी ग्रामीण भागात नवीन दवाखाने आणि जिल्हा रुग्णालये योजनेत समाविष्ट करण्याचा प्रयत्न सुरू आहे.

🔬 उपचार संख्येत लक्षणीय वाढ

• २०१२ मध्ये या योजनेत ९७१ उपचार प्रक्रियांचा (procedures) समावेश होता.
• २०२५ मध्ये ती संख्या वाढून १३५६ उपचार प्रक्रियांपर्यंत पोहोचली आहे.
• यामध्ये हृदयरोग, कर्करोग, किडनी, नेत्ररोग, बालरोग, स्त्रीरोग, न्यूरो, ट्रॉमा आणि प्रत्यारोपण शस्त्रक्रिया यांचा समावेश आहे.

💳 लाभ – मोफत व कॅशलेस सेवा

• प्रत्येक लाभार्थी कुटुंबाला दरवर्षी ₹५ लाखांपर्यंतचे उपचार मोफत
• योजना पूर्णतः कॅशलेस व कागदपत्रविरहित
• २४/७ हेल्पलाइन, हेल्थ कार्ड वितरण, ई-हॉस्पिटल ट्रॅकिंग सिस्टम सुरू
• आरोग्य महाशिबिरे, ग्रामीण जनजागृती अभियान, मोबाईल हेल्थ युनिट्स यांच्या माध्यमातून लाभ पोहोचवला जातो

🙌 सन्मान आणि कृतज्ञता

या योजनेच्या यशस्वी वाटचालीमागे राज्य शासन, योजनेचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी तसेच योजनेअंतर्गत विविध स्तरावर तसेच क्षेत्रीय स्तरावर काम करणारे सर्व अधिकारी व कर्मचारी आणि रुग्णांना लाभ प्रदान करणारे सर्व योजनेअंतर्गत समाविष्ट हॉस्पिटल यांचे अतिशय महत्त्वाचे योगदान आहे.
१३ व्या वर्धापन दिनाच्या निमित्ताने या सर्वांना राज्य आरोग्य हमी सोसायटीतर्फे शुभेच्छा देण्यात आल्या.

🔮 भविष्याची दिशा

• डिजिटल हेल्थ कार्डस, मोबाईल अ‍ॅप्स, आणि टेलिमेडिसिन सेवा यामार्फत योजना अधिक प्रभावी बनवली जात आहे.
• शासनाचे पुढील उद्दिष्ट म्हणजे – प्रत्येक नागरिकाला जवळच्या ठिकाणी दर्जेदार, किफायतशीर, आणि मोफत उपचार मिळावेत.

✍️ निष्कर्ष

महाराष्ट्रात १३ वर्षांपूर्वी सुरू झालेली ही योजना आज आरोग्य सुरक्षेचा आधारस्तंभ बनली आहे.
गरीब, वंचित, ग्रामीण भागातील नागरिकांना मोफत, गुणवत्तापूर्ण व सुलभ आरोग्यसेवा पुरवणारी ही योजना भविष्यातही अधिक प्रभावी व सर्वसमावेशक होईल, अशी अपेक्षा आहे.

🗓️ दिनांक: २ जुलै २०२५
✍️ संपादन: HealthsInfos.in